Umowa o dzieło jest jednym ze sposobów nawiązania stosunku prawnego pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Umowa- zlecenie oraz umowa o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, stanowi tytuł zarówno do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, jak i ubezpieczenia zdrowotnego. W odróżnieniu od umowy o pracę, ich zawarcie nie rodzi obowiązku ubezpieczenia chorobowego, a ubezpieczenie wypadkowe jest obowiązkowe tylko wówczas, gdy praca wykonywana jest w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę. Wybierając rodzaj zatrudnienia dla przyszłego pracownika, przedsiębiorca musi być świadomy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo sprawdzenia podpisanej przez strony umowy. Kontroli ZUS podlegają w szczególności:
- zgłoszenia osób, które posiadają lub powinny posiadać tytuł do objęcia ubezpieczeniami,
- prawidłowość obliczania i opłacania składek,
- ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
Z analiz wynika, że spora część Polaków zarabia lub dorabia na umowach cywilnoprawnych i nie płaci od tych przychodów pełnych składek. To stanowi, formę nieuczciwej konkurencji, dlatego pojawiła się propozycja, by wszystkie umowy zostały oskładkowane.
Kiedy od umowy o dzieło płaci się składki
Należy zaznaczyć, że samo zawarcie umowy o dzieło nie jest również podstawą do dobrowolnego przystąpienia do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Tylko w niektórych przypadkach zleceniodawca dzieła będzie zobowiązany do odprowadzenia od takiej umowy składek na ubezpieczenia społeczne za pracownika. Od takiej umowy należy opłacić obowiązkowo składki na ubezpieczenie:
- emerytalne,
- rentowe,
- chorobowe,
Zakwestionowanie rodzaju umowy przez ZUS skutkuje dla przedsiębiorcy poważnymi kosztami, które są z pewnością bardziej dotkliwe niż opłacanie składek na bieżąco przy zatrudnieniu osoby na umowę zlecenie zamiast na podstawie umowy o dzieło.
Składki na ZUS od umów o dzieło
Ozusowanie umów o dzieło nie jest jednak takie proste. ZUS i niektórzy eksperci zwracają uwagę, że trudno będzie przeprowadzić pełne oskładkowanie. Nie ma np. czasu trwania umowy: jest ona zawierana na uzyskanie dzieła bez określenia terminu, w jakim ma to nastąpić. To oznacza, że trudno byłoby nałożyć składkę na ubezpieczenie chorobowe. Umowa o dzieło powoduje obowiązek ubezpieczeń społecznych (wszystkich ryzyk) oraz ubezpieczenia zdrowotnego również wtedy, gdy została zawarta wprawdzie z innym podmiotem, lecz praca na jej podstawie jest świadczona na rzecz własnego pracodawcy, z którym wykonawca dzieła pozostaje w stosunku pracy.
Należy pamiętać, iż w sytuacji gdy pracodawca zatrudnia na podstawie umowy o dzieło swojego pracownika przebywającego na urlopie macierzyńskim, wychowawczym czy bezpłatnym, z tytułu wykonywania umowy o dzieło nie podlega on ubezpieczeniom społecznym. Statusu własny pracownik nie mają bowiem osoby przebywające na urlopie macierzyńskim, urlopie wychowawczym lub urlopie bezpłatnym, a tym samym w odniesieniu do tych osób nie ma zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
